A Serra do Courel é un dos lugares máis importantes do noso país xa non só a nivel ambiental senón tamén etnográfico, lingüístico e patrimonial. Nesta zona comezaron os traballos de recuperación dunha das figuras mitolóxicas do nadal galego, o Apalpador, mais tamén destaca pola súa arquitectura e a preservación de ritos, lendas, gastronomía e tradicións.
Con todo, a súa importancia a nivel medioambiental é importantísima, conservando nas devesas un dos bosques autóctonos máis importantes de Europa. Por desgraza, isto non impediu que o Courel leve décadas sufrindo agresións, grazas en parte ao abandono nas políticas de protección.
Así, os lumes, os monocultivos extensivos de piñeiros, a falta de políticas de dinamización do lugar, etc. provocaron que a súa situación medioambiental vaia en declive. Exemplo disto temos os lumes do verán do 2022, sendo os que afectaron á serra dos máis grandes desde que temos rexistros de hectáreas queimadas.
Como pode arder tantos días un espazo tan importante e teoricamente tan protexido? Como poden ser os veciños os responsables de protexer as aldeas ao non contar con servizos de extinción? Aínda así, o Courel é un lugar máxico, que compre visitar e coñecer, mercar os seus produtos e descubrir nel o que foi e segue a ser Galiza.
Por iso, neste artigo imos recomendar 16 lugares imprescindibles para visitar na Serra do Courel, sabemos que son moitísimos máis pero recomendamos os que nós visitamos e coñecemos. Isto non impide que máis adiante fagamos unha segunda parte con outros 16 lugares xa que como dicimos, o Courel é un mundo por coñecer.
Comezamos!
Neste artigo falamos de...
A Fervenza/Pincheira da Pedreira está xusto antes de entrar ao núcleo urbano de Folgoso do Courel e é un lugar perfecto para comezar a nosa visita no Courel se entras desde Quiroga. Está sinalizada na estrada e ten un pequeno espazo para aparcar. O percorrido non chega aos 5 minutos xa que non son máis de 200 metros, cun pequeno desnivel e é moi recomendábel en época de choivas. Iso si, debemos sempre levar calzado adecuado xa que é posíbel que teñamos que sortear o Rego do Val.
Esta pincheira (como chaman ás fervenzas por esta zona) duns 20 metros de altura é obrigatoria para seguir coñecendo todas as fervenzas do Courel, xa que ten un pequeno lugar para aparcar e está ao carón da estrada que vai de Folgoso camiño a Vilamor ou Froxán. O percorrido non supón ningunha dificultade, apenas hai que baixar 4 escaleiras. Como todas, moi recomendábel en época de choivas, unha auténtica marabilla.
A Devesa da Rogueira é a xoia do Courel, un dos bosques mellor conservados de toda Europa Occidental, catalogado como Lugar Natural de Interese Turístico e que obtivo a certificación outorgada pola entidade FSC (Forest Stewardsip Council) pola súa xestión e conservación da súa riqueza e biodiversidade.
Calquera cousa que digamos dela é pouca, é un dos maiores tesouros que temos no país e podes adentrarte nela en distintos roteiros que parten, ou ben desde a Aula da Natureza de Moreda, ou ben desde o Alto do Couto. Nestes roteiros podemos achegarnos a outros lugares coma o Pico Polín, Pico Formigueiros, Lagoa de Lucenza e á Fonte do Cervo a cal leva augas ferruxinosas.
Estas 3 pozas fan parte dun pequeno percorrido de ida e volta, sinalizado e que non supera o quilómetro e medio. É un lugar non tan coñecido nas persoas que visitan o Courel, onde van bañarse os nativos no verán e que é un espectáculo en época de choivas. Está indicado nun lateral da estrada que une Folgoso do Courel con Seoane do Courel, a menos de 10 minutos desde esta primeira.
Desde a Aula da Natureza de Moreda parte o roteiro da Devesa da Rogueira. Nos primeiros metros deste pasaremos por un antigo sequeiro bautizado como a Casa do Apalpador, figura do nadal galego que resistiu durante moitos anos nesta zona. Ademais ten un buzón de madeira para deixarlle as cartas e cando nós pasamos, xa tiña bastantes! 😊
O Val das Mouras é un lugar xeolóxico coñecido como cárstico que gañou forza nos últimos anos na xente que vai visitar o Courel. Este lugar, localizado no desvío á aldea de Mercurín e na parte de enriba da aldea da Ferrería Vella, está rodeado por un souto e ten unha beleza que as fotos non fan xustiza. As augas percorren o subsolo e a erosión formada no lugar deu como resultado unhas formacións rochosas impresionantes.
Subindo cara a aldea de Mercurín temos un pequeno cartel de madeira que indica o comezo do lugar mais o certo é que non ten un percorrido claro, o sendeiro é pouco evidente polo que recomendamos buscar en Wikiloc algún percorrido, sendo estes non superior ao quilómetro e medio.
Sen dúbida un punto imprescindíbel na túa visita do Courel ao que podes chegar na estrada que vai de Folgoso do Courel a Seoane do Courel.
A 10 minutos de Seoane do Courel, na aldea de Paderne, situada na parroquia de Meiraos (Folgoso do Courel) contan cun impresionante castiñeiro (Castanea Sativa) declarado “Árbore senlleira de Galiza”.
O seu tamaño é de case 19 metros e os cálculos din que sería plantado no ano 1518. Como vemos, conta cunha gran cavidade que permite acubillarse se hai choiva.
Nesta zona parte un dos roteiros máis fermosos do Courel, o Roteiro do Río Pequeno e o castiñeiro está ao carón na aldea de Paderne, por unha corredoira que leva a unhas leiras.
Moi preto de Seoane do Courel e camiño cara Visuña e a Seara, está o Castelo de Carbedo, unha fortaleza de orixe medieval localizada a máis de 900 metros de altura no cumio dun outeiro, nun lugar no que din que podería ter existido un castro. Ao seu redor están o Monte Campelo e o Monte Cido, neste último atoparon restos romanos entre os que destaca a Táboa de Hospitalidade e unha águia de bronce, localizados hoxe no Museo Provincial de Lugo.
Esta fortaleza pertenceu a Nuno Peláez quen o deixou posteriormente aos Cabaleiros da Orde de Santiago para vixiar o tránsito entre León e Lugo.
Ao carón da estrada hai un miradoiro e un panel con información mais tamén parte un pequeno sendeiro (non apto para todo o mundo) para chegar até o cumio. De feito a referencia máis antiga que se atopa é unha carta de doazón a esta Orde no ano 1181.
Pasando xa o Val da Seara e a aldea de Ferramulín temos un dos tesouros máis coñecidos do Courel, a Fervenza de Vieiros. O percorrido é sinxelo, non superior aos 2 kms ida e volta e na estrada temos un pequeno aparcadoiro para deixar varios coches.
Xa na parte de abaixo da fervenza temos que baixar agarrados a unha corda porque en época de choivas pode esvarar moito, en todo caso non é nada complicado. Xusto antes hai un desvío no que indican que podemos chegar á fervenza por un camiño máis duro.
Esta zona é sen dúbida unha das máis fermosas do Courel. Percorrer a estrada que vai de Seoane do Courel até Quiroga por este lado é unha marabilla, bosque autóctono, aldeas e un dos mellores lugares para poder captar coa túa cámara as cores do Courel.
Uxío Novoneyra é coñecido coma o poeta do Courel, así parte dos seus poemas falan desta zona. Estivo encadrado dentro da Xeración das Festas Minervais e foi homenaxeado pola Real Academia Galega no ano 2010. Esta casa non serve só para coñecer a vida e obra dunha das figuras máis importantes da cultura galega senón que é un museo etnográfico ao aire libre.
Recomendamos chamar uns días antes para asegurarse que están abertos, a Casa Museo non abre a diario. No noso caso fomos despois de rematar o roteiro da Devesa da Rogueira, a Aula da Natureza de Moreda está a menos de 5 minutos.
Nun desvío indicado que hai na estrada que vai de Folgoso a Seoane, podemos coñecer o que posibelmente sexa o castro máis importante da zona, o Castro da Torre, tamén coñecido como Castro de Sobredo ou Torre do Castro.
Este monumento está catalogado como Ben de Interese Cultural e é un claro exemplo de romanización dun poboado que serviu tamén para a procura de minerais por parte dos romanos. Considerado de nova planta, foi comezado a construír no século I d.C.
O Museo Xeolóxico de Quiroga é un lugar de visita obrigatoria para entender e coñecer o patrimonio xeolóxico desta zona. É o primeiro museo de Galiza dedicado a este campo e está dividido en 5 salas.
Nel podemos coñecer a formación xeolóxica de Galiza e do Courel, os distintos pliegues da zona (e que tamén podes ver nos seus respectivos miradoiros), unha ampla colección de rochas e minerais da zona, restos da fauna do Cuaternario e unha representación das primeiras ocupacións humanas mediante a pastora Elba.
Moi preto de Vilamor e na aldea de Vilar temos o Castro de Vilar, outra das representacións máis antigas que podemos ver na zona. Está localizado nun alto de máis de 500 metros de altura e podemos chegar nun agradábel paseo desde a aldea de Vilar.
Pola súa localización é moi complicado percorrelo enteiro mais nos primeiros metros podemos ver muros e pequenas vivendas. Contan que este castro tamén estaba ligado á actividade mineira da zona.
Na nosa visita puidemos ver a situación triste na que está a aldea de Vilar despois dos lumes pasados, entre o que está o Museo Etnográfico de Xan do Vilar. Agardamos que as autoridades procedan a súa reconstrución e aínda que sabemos que é difícil, poda recuperarse.
Na parte alta da aldea de Vilamor, a case 800 metros de altura, temos o Castro de Vilamor, tamén afectado polos lumes. Castro romanizado, que serviu para labores mineiras.
Os lumes afectaron ao castro e o certo é que das vivendas xa non puidemos ver nada. O curioso deste castro é que ten un modelo defensivo en forma de pedras fincadas que non é nada habitual. Só por isto último que indicamos paga a pena a visita, ademais hai un pequeno aparcadoiro e un panel para coñecer máis sobre a súa historia.
Estas aldeas xunto a outras moitas son un exemplo perfecto da arquitectura tradicional do Courel polo que recomendamos visitalas para coñecer máis a fondo como e onde viviron ao longo dos séculos nesta serra. Son, sen dúbida, un exemplo de patrimonio arquitectónico que cómpre preservar.
Publicidade
Publicidade
Publicidade
A serra dos Ancares é unha cordilleira administrativamente dividida entre Galiza e Castela e León, localizada entre o oriente de Lugo e o Bierzo. No ano 2006 foi declarada Reserva da Biosfera pola UNESCO e posiblemente sexa o maior tesouro galego a nivel medioambiental e
No país temos infinidade de sitios para coñecer e descubrir cousas novas, lonxe das recomendacións das grandes revistas ou do que marca a moda que debemos visitar. Estes lugares, ademais de impresionantes están cargados de historia. Tamén somos dos que pensamos que para valorar e
Realizar unha lista de fervenzas para visitar require moitísimo tempo xa que en Galiza é raro o lugar que non teña unha ou varias fervenzas ou pozas. Por iso, despois do éxito da primeira parte na que tocamos algunhas das fervenzas máis populares, nesta segunda
Orgullo Galego é unha comunidade dixital creada en 2016 que promove a cultura e a lingua galegas a través das redes sociais. Fas a viaxe en Internet en galego connosco?
Máis de 1.500 galegas e galegos orgullosos da súa terra reciben semanalmente os nosos contidos e deciden non perder nada!
4 comentarios en “16 lugares imprescindibles para visitar no Courel”
“Courel” é um singular, mas é um singular de um colectivo. É equivalente a um epónimo. O gentílico correspondente é “Couros”. O singular correspondente é “couro” ou “coura”. E o “ou”, na origem, é um “u”. Há, pois, em “Courel”, uma raiz “cur” (ou “kur”). Com significado orográfico encontra-se no hitita. Hitita também, o teónimo derivado, também adoptado como nome real, é “Kurunta”. Este “t” (de “Kurunta”) facilmente vira “d” e o depreciativo “corcunda” também está relacionado com o anterior.
Moi interesante
Antes que nada, graciñas por todo o que publicades!
Como suxerencia, creo que sería moi útil se puidesedes subir un mapa onde se visen os puntos que mencionades. Si, certo é que sería darnos todo masticado pero, contra o vicio de pedir…😅
Noraboa polo traballo que facedes!
Tomo nota para facer iso, non o metín porque non tiña e teño medo de mandar a alguén onde non é hehe pero tentarei facelo. Graciñas pola aportación