Por que o 1 de abril van os burros onde non deben ir?

En Galiza temos un dito moi popular que é o de que “o 1 de abril van os burros onde non deben ir” ou “vai o burro onde non debe ir” e emprégase cando unha persoa cae nunha piada. Estas frases chegaron a dicirse durante todo o ano mais especialmente no 1 de abril cando alguén caía nun engano.

1 de abril, Día dos enganos

O 1 de abril é o Día dos enganos, día das petas ou día das mentiras e é unha tradición que consiste en dar malas novas, enviar ás persoas onde non deben ir e, en definitiva, un día similar ao dos Santos Inocentes que se celebra o 28 de decembro.

A orixe desta data non está clara e existen varias versións. Quizais a máis asumida polos investigadores é a que ten que ver coa Franza do século XVI e está ligada ao inicio do ano solar. Na altura, o aninovo celebrábase o 25 de marzo que a súa vez era a data de inicio da primavera. Daquelas, as festas de celebración duraban varios días e remataban no 1 de abril.

Posteriormente adoptouse o calendario gregoriano e arredor do ano 1564, o rei Carlos IX de Franza decidiu que o ano novo sería celebrado no 1 de xaneiro. Contan que moitos franceses se opuxeron a esta mudanza de calendario e decidiron seguir a celebrar os ritos polo calendario antigo, tamén as novas non chegaran a moitos lugares polo que moitas persoas seguiron a celebralo coma sempre. Froito disto moitas persoas decidiron brincar con eles, humillalos e facer piadas, mesmo enviaban falsos agasallos e convites para festas que non existían.

Na actualidade é unha celebración moi popular en diversos lugares do mundo. Así, nos países de cultura anglosaxona é coñecida como April Fools Day, en Italia, Franza e Belxica é coñecido como peixe de abril (pesce d’aprile en italiano, poisson d’avril en francés e aprilvis en neerlandés), e a tradición é facer bonecos de papel con forma de peixe e pegarllos á xente. Tamén é celebrado noutros países como Polonia, Finlandia, Austria, Australia, Estados Unidos, Canadá, Portugal ou no Brasil.

Como curiosidade, no Estado Español ademais de en Galiza, tamén se celebra o 1 de abril en Menorca, onde chegou no século XVIII de man dos británicos.

O 1 de abril en Galiza

Eligio Rivas Quintas no “Frampas. Contribución al diccionario gallego (1978)” escribiu o seguinte: Trola, mentira (Frades): O día das petas es el l de abril, y de él se dice: FRAS. O primeiro de abril, van os burros onde non debían de ir. El dicc.: peta, capricho, tontuna. (FrampasI)

Nas últimas décadas esta celebración perdeu moitísima forza e estivo a piques de desaparecer en deprimento do Día dos Santos Inocentes que se celebra o 28 de decembro. Aínda así, nas nosas propias redes temos recollido moitísimas testemuñas de persoas que lembran como o celebraban cando eran cativas ou como os vellos da casa usan o popular dito “van os burros onde non deben ir. Algunhas das piadas máis coñecidas era a de mover obxectos de sitio, deixar o carro sen o burro, mandar recoller cousas que non había, dar novas falsas como o roubo de animais, alimentos, etc.

Por sorte nos últimos anos comezou un proceso de recuperación e divulgación, se ben é certo que está vinculado case en integridade a internet e redes sociais. Piadas como as que impulsamos nas propias redes de Orgullo Galego, o centro Social A Gentalha do Pichel, AGAL, Acontravento, iniciativas como a da Asociación Cultural Algarabía, GzMúsica, etc.

Animamos a todo o mundo a divulgar esta data para que non quede no esquecemento mais tamén a facer parte do 1 de abril con piadas, deste xeito manteremos vivas as nosas tradicións.

Publicidade

Publicidade